Sa nhân đà lạt

Cây Sa nhân thuộc loại cây nhiệt đới. Cây Sa nhân chỉ sinh trưởng ở những vùng có độ ẩm cao, nhiều sương mù và dưới tán cây rừng 

Cây Sa nhân thuộc họ cây nhiệt đới thường mọc trong những cánh rừng già ở các nơi như : Lâm Đồng , Sapa, lào cai vì chúng thích hợp ở nhiệt độ bình quân hằng năm từ 22^oC – 28^oC. Ở nhiệt độ cao quá hoặc thấp quá cây phát triển kém và ít đậu quả. Sa nhân loại cây rất  ưa thích bóng râm nên chủ yếu sống dưới tán cây rừng. Nhưng bị tán cây rừng che bóng râm quá nhiều thì cây Sa nhân mọc rất rậm rạp, ít ra hoa kết quả . 

Cây Sa nhân thường mọc trên các sườn núi, ở độ cao khoảng 300-350 m so với mặt biển trở lên. Sa nhân thường phát triển tốt ở những vùng có lượng mưa hàng năm khoảng 2500 mm, độ ẩm bình quân hàng năm trên 80%. 
Trong thời gian Sa nhân ra hoa vào tháng 4-5 hàng năm, phải có sương mù dày đặc thì tỷ lệ đậu quả mới cao. Sa nhân thích hợp với mọi loại, nhưng tốt nhất là đất pha cát, thoát nước tốt.

Do có khả năng thích nghi cao, sinh trưởng và phát triển mạnh, nên cây Sa nhân mọc trong tự nhiên rất nhiều. Chỉ tính riêng ở Đà lạt – lâm đồng, diện tích cây Sa nhân mọc trong tự nhiên đã có gần 2 nghìn ha. Do vậy , bà con có thể chọn những khu vực Sa nhân mọc tự nhiên thuận tiện việc đi lại, phù hợp với điều kiện sinh trưởng phát triển tốt nhất của cây Sa nhân, để tiến hành quản lý, chăm sóc và thu hoạch quả. Thực tế, nếu được chăm sóc và quản lý tốt thì mỗi ha Sa nhân tự nhiên có thể cho thu hoạch từ 250-300 kg quả và hạt. Ðây không những sẽ là nguồn thu đáng kể cho người nông dân, mà còn góp phần bảo vệ rừng, chống xói mòn.

Cây Sa nhân mọc trong tự nhiên chủ yếu là mọc dưới tán cây rừng. Bà con chỉ nên để tán cây che ánh sáng độ 45 – 50% là phù hợp, nếu quá râm mát cây Sa nhân chỉ phát triển cành lá, ít ra hoa đậu quả, nên tỉa bỏ bớt tán cây che bóng râm vào tháng 8, tháng 9. Cành lá chặt bỏ đi phải dọn sạch, đốt lấy tro bón vào đất trồng, để làm phân. Khi chặt tỉa cành cây to phải cẩn thận không để cành cây rơi làm cho Sa nhân bị tổn thương, làm ảnh hưởng tới năng suất quả.
    + Ðể giúp cây Sa nhân sinh trưởng tốt, bà con cũng cần làm cỏ, mỗi năm nên làm cỏ từ 2- 3 lần. Lần đầu làm cỏ trước lúc ra hoa, dọn sạch cỏ dại, giúp cho cây có đủ khoảng trống tạo điều kiện thuận lợi cho cây ra hoa, đậu quả. Làm cỏ lần 2 vào lúc đã hái quả, làm sạch cỏ dại và tỉa bỏ các cây già, vun đất, giữ cho đất ẩm, giảm bớt sự bốc hơi nước. Lúc làm cỏ nên chú ý không làm tổn thương cây. Mùa Ðông đến, mặc dù có nhiều cỏ dại nhưng không được dọn cỏ, để giữ ấm cho cây, khỏi bị sương giá làm thương tổn Sa nhân. Chú ý phải dọn sạch cỏ tranh trong khu vực quản lý, chăm sóc cây Sa nhân, vì cỏ tranh sẽ làm Sa nhân chết hàng loạt.
    + Ðể tăng sản lượng quả, bà con cũng nên bón thêm phân cho Sa nhân. Bón phân chia làm 3 đợt: đợt đầu vào tháng 2, mỗi ha bón 50 kg phân đạm, để cung cấp dinh dưỡng cần thiết cho cây ra hoa kết quả; bón đợt thứ 2 vào cuối tháng 5 đầu tháng 6, dùng NPK bón liên tục 2 – 3 lần ( cứ cách 7 – 10 ngày bón 1 lần ) kích thích cho quả to, dài , chín sớm bảo đảm quả chắc mẩy; bón đợt thứ 3 là Sau lúc cho thu hoạch quả, giúp cây có đủ chất dinh dưỡng phát triển tốt, tăng sản lượng ở vụ sau. 

Ðối với Sa nhân mọc trong tự nhiên, cũng như được trồng lấy hạt, kỹ thuật thu hoạch Sa nhân là quan trọng nhất. Hiện nay, phần lớn sản lượng Sa nhân đều được thu hái trong tự nhiên. Nhưng đa số bà con vẫn không nắm được kỹ thuật thu hoạch, sơ chế và bảo quản. Do vậy, chất lượng dược liệu và giá trị kinh tế của Sa nhân bị giảm đáng kể. Việc thu hoạch Sa nhân phải được tiến hành nhanh và đúng lúc.

Thu hoạch: Việc thu hái quả Sa nhân thường diễn ra vào giữa mùa hè và mùa thu. Thời gian và cách thu hái quả Sa nhân rất quan trọng, nó sẽ quyết định phẩm chất của dược liệu và ảnh hưởng đến sản lượng vụ sau. Việc thu hái quả Sa nhân phải nhanh, gọn hạn chế một số động vật gặm nhấm, bò sát, chim phá hoại quả và phải hái đúng lúc, đúng kỹ thuật. 

Hái đúng lúc: Quả Sa nhân chỉ chín sau khoảng 20 ngày. Quả vừa chín có màu đỏ tía thì phải hái ngay là tốt nhất. Loại quả này gọi là Sa nhân hạt cau, đảm bảo phẩm chất 100%. Sa nhân hạt cau cho hạt to mẩy, màu nâu bóp thấy rắn chắc, có vị cay nồng. Nếu thu hái sớm thì hạt Sa nhân còn non chỉ đạt khoảng 60-70% phẩm chất. Quả Sa nhân còn non sẽ cho hạt không mẩy, màu trắng hay hơi vàng, vị không chua. Còn nếu để quả chín mọng mới thu hái gọi là Sa nhân đường thì chất lượng cũng sẽ kém chỉ khoảng 30-40%. Sa nhân đường có vị ngọt, không cay, màu đen, phơi không khô. Ðể đảm bảo thu hái Sa nhân đúng lúc, hàng ngày phải thường xuyên kiểm tra độ chín của quả, khi vừa chín phải thu hái ngay nhằm đạt phẩm chất tốt.

Hái đúng kỹ thuật : Dùng kéo hay dao cắt chùm quả , nếu Sa nhân mọc quá rậm thì tỉa bớt những cây đã già để đảm bảo mật độ thu hoạch cho vụ sau .

Sơ chế: mục đích của việc sơ chế Sa nhân là sấy cho khô đều , làm cho vỏ hạt bám chắc lấy nhân quả để đảm bảo chất lượng và bảo quản được lâu . 

Cách làm khô:  Làm khô Sa nhân bằng phương pháp sấy . Dùng gạch hay đá xây dựng lò sấy, rộng khoảng 1,3 m, cao 1m. Phía trên làm giàn để sấy Sa nhân. Mỗi lần sấy cho 30-40 kg Sa nhân lần giàn sấy, dùng than đun nóng phía dưới. Sau 12 giờ sấy , bà con đảo Sa nhân ở trên xuống phía dưới và tiếp tục sấy 12 giờ nữa . Lúc quả khô khoảng 80% thì bà con cho vào bao tải đem đi ủ. Tiến hành ủ trong 12 giờ, sau đó lại đem sấy, đến khi dùng tay bóp thì hạt vụn ra là được.
Quả Sa nhân đảm bảo chất lượng là quả phải to, chắc, nhân màu nâu tươi, mùi thơm, không bị vỡ nát.

Ngoài việc quản lý, chăm sóc cây Sa nhân tự nhiên, bà con cũng có thể trồng cây Sa nhân thâm canh dưới tán cây của những vườn cây ăn quả lâu năm. Thực tế ở tỉnh Ninh Thuận, có nhiều hộ nông dân đã đưa cây Sa nhân về trồng trong vườn cây ăn quả mang lại hiệu quả rất cao. Sản lượng và chất lượng quả Sa nhân luôn cao hơn 4-5 lần so với việc quản lý và thu hái từ tự nhiên. 
Trồng cây Sa nhân thâm canh trong vườn cây ăn quả không những mang lại sản lượng Sa nhân cao hơn mà còn giúp nông dân tăng thu nhập, góp phần phần phát triển mô hình vườn hộ, nhất là ở những vùng miền núi. 

Dacsandalat49.vn chúng tôi chuyên cung cấp các loại linh chi thảo dược rừng tự nhiên 100% nhứ : nấm linh chi – đảng sâm – huyết sâm – chè dây – hà thủ ô và các loại đặc sản khác tại đà lạt – lâm đồng . các bạn cần tư vấn sản phẩm hoặc đặt hàng vui lòng liên hệ qua Hotline : 0972 92 52 92